انواع سبک های فرش دستبافت و اصالت آنها

فرش دستبافت معمولا به نام محلی که در آن بافته می شود و یا به نام قومی که آن را میبافند نامگذاری می شود. اغلب نقوش و رنگ های سنتی با محلی که فرش در آن بافته می شود ارتباط دارند ، بنابراین با دیدن هر فرش دستبافت به طور دقیق می توان گفت که این فرش در کجا بافته شده است. برای مثال این روزها در هند کپی کردن سبک های پرطرفدار فرش دستبافت ایرانی رایج است. به عنوان یک نمونه خوب می توان از هندو گبه ( Indo Gbbeh) نام برد.پارس، نام باستانی ایران ، به دلیل داشتن ممتازترین فرهنگ و هنر فرش دنیا به خود افتخار می کند. هنر بافت و رنگ کردن فرش ها در بین ایرانیان یک هنر موروثی است و تمام فرش ها از هر اندازه و سبکی در ایران تولید می شود. بخش ترک زبان جمعیت ایران، از گره سنه (senneh)  استفاده می کنند.

رایج ترین و زبانزد ترین سبک ها، سبک های ایرانی (فارسی)، افغانی، پاکستانی، بلوچی، ترکمن، قفقازی، هندو، تبتی، ترکی، چینی، آذر بایجانی (آذربایجان شرقی)، اروپایی و آمریکای جنوبی هستند.

اهمیت تولید و بافت فرش در طول سالیان متمادی، بدون شک برگرفته از فرش های ایرانی است. تعداد بسیار زیادی از سبک های مختلف ایرانی وجود دارد، که ما در این بخش به معرفی مهمترین سبک های آن می پردازیم.

فرش هایی که در ایران تولید می شوند اغلب براساس محلی که در آن تولید می شوند، نامگذاری می شوند، برای مثال، فرش همدان، فرش مشهد، بیجار و یا شیراز، و همچنین می توانند به نام قوم های مختلفی که آن را تولید کرده اند نامگذاری شوند، به طور مثال فرش قشقایی.

یک بازدید کننده خیلی زود متوجه این امر می شود که فرش نقش مهمی در این جامعه بازی می کند. در شهر های بزرگ، فروشگاه های اختصاصی فرش، مثلا در یک محدوده یا خیابان شهر به صورت چسبیده به هم و بدون فاصله در کنار هم قرار دارند. در خیابان، کامیون های کوچک و یا وانت های حامل فرش را می بینید که به سمت بازار می روند. دستگاه بافندگی و سایر ابزار و وسایل مانند نخ همه جا برای فروش یافت می شود. در بعضی جاها ممکن است ببینید که شخصی فرشی پهن کرده است و آن را با آب و فرچه می شوید.

بسیاری از غربی ها، فرش های شرقی را همان فرش ایرانی می پندارند که البته این تفکر درست نیست اما این اشتباه با توجه به تاثیراتی که تولید فرش ایرانی در سراسر دنیا داشته است قابل درک است. نات لارسون، نویسنده سوئدی، در کتاب خود در رابطه با فرش های شرقی می گوید : "ایرانیان به دقت، هنر و فرهنگ فرش خود را حفظ می کنند ، هنر بافندگی آنها بسیار برجسته و ممتاز است و برترین نمونه در جهان محسوب می شود."

[caption id="attachment_10288" align="alignleft" width="330"]فرش کاشان فرش کاشان[/caption]

فرش کاشان

شهر کاشان با جمعیتی حدود 120هزار نفر ، درست در میان تهران و اصفهان و در حاشیه دشت کویر قرارگرفته است. این شهر از مدت ها قبل به خاطر پارچه ها و سفال هایش معروف بوده است. این شهر به عنوان یک مکان تجاری و همچنین استراحتگاه در امتداد جاده ابریشم همواره مورد اهمیت بوده است. فرش معروف اردبیل که هم اکنون قابل بازدید در Victoria and Albert Museum لندن است، گفته می شود که در قرن شانزدهم در شهر کاشان بافته شده است. به علاوه فرش های امروزی که به نام فرش دستبافت کاشان به فروش می رسند دارای سابقه بسیار خوبی هستند.

این فرش ها به صورت دستی در خود شهر کاشان و روستاهای اطراف آن بافته می شوند. برجسته ترین فرش ها در دوره صفویه در بین سال های (1502-1736) میلادی تولید شده اند. بعد از یک دوره رکود، فرش هایی با کیفیت بالا دوباره در اواخر قرن نوزدهم تولید شدند. این فرش ها از گره های ایرانی با تراکم گره بسیار بالا ، تار و پودی از پنبه و از موادی با کیفیت بسیار مرغوب تولید می شوند. الگوهای آنها شامل قاب بندی آذینی، طرح هایی از طاقچه ها و در ختان و نقش های برجسته و تمام گلدار است که به زیبایی طراحی شده اند. رنگ زمینه و غالب آنها  آبی، قرمز و بژ است.

کیفیت این فرش ها،  بسیار متفاوت است. برخی از آنها با آنکه در کاشان تولید نشده اند، اما تحت نام فرش کاشان به فروش می رسند.

 

 

[caption id="attachment_10283" align="alignright" width="330"]فرش افشار فرش افشار[/caption]

فرش افشار

حوال شهر کرمان، واقع در جنوب شرقی ایران سکونتگاه نیمی از عشایر قبیله افشار واقع شده است. این عشایر، صدها سال در شمال غربی ایران زندگی می کردند اما نیمی از قبیله به اجبار به منطقه امروزی آنها، جایی که در آن صنعت فرش به یک شاخه مهم تجارت تبدیل شده، منتقل شدند.

فرش دستبافت کاشان به رنگ قرمز و آبی و عمدتاً دارای الگوهای هندسی هستند. رایج ترین الگوی آنها شامل یک قسمت مرکزی با یک یا چند مدال مربعی شکل است. بعضی می گویند که این یک نماد مخفی است که برای آماده سازی فرش کشیده شده است.

امروزه نیز این مدال ها وجود دارند و در واقع به عنوان نماد فرش های افشار محسوب می شوند و همچنین اندازه پهنای آنها بسته  طول فرش متفاوت است، که هرچه طول فرش بیشتر باشد عرض این مدال ها افزایش می یابد.

در شهر بابک که در همسایگی شهر افشار وجود دارد فرش های مشابهی تولید می شوند، فرش هایی با تراکم بیشتر ، الگوهایی دقیقتر و با جزئیات بیشتر. فرش های افشار در بازار به نام فرش های سیرجان معروف هستند.

[caption id="attachment_10284" align="alignleft" width="330"]فرش اردبیل فرش اردبیل[/caption]

فرش اردبیل

شهر اردبیل، مرکز استان اردبیل است و در شمال ایران در حاشیه دریای خزر واقع شده است. شنیدن نام فرش دستبافت اردبیل ممکن است ذهن یک فرش شناس را به فرش اردبیل معروف که هم اکنون در Victoria and Albert Museum در لندن موجود است معطوف کند. این فرش در واقع در کاشان بافته شده، اما در مسجدی در اردبیل قرار داشته و در نهایت برای تامین هزینه های تعمیر مسجد فروخته شده است.

فرش هایی که در اردبیل تولید می شوند از الگوهای قفقازی مانند شیروان، قراباغ و گنجه الهام گرفته اند. بعدها این فرش ها به کالای محبوب و خوشایند  کلکسیونر ها تبدیل شدند. فرش های اردبیل نازک با الگوهای هندسی بسیار زیبا و خوش بافت هستند. امروزه بخش اعظم این محصولات از تولید کننده های فرش با کیفیت بسیار بالا تشکیل شده است و به نام فرش اردبیل به فروش می رسند.

[caption id="attachment_10285" align="alignright" width="376"]فرش بختیاری فرش بختیاری[/caption]

فرش بختیاری

در دامنه رشته کوه های زاگرس، غرب شهر اصفهان و حوالی شهرکرد، عشایر بختیاری سکونت دارند. اغلب آنها به زبان فارسی و یا به گویش لری صحبت می کنند در حالی که زبان آن دسته از بختیاری ها  که در استان خوزستان ساکن هستند عربی است. مردان بختیاری شلوارهای گشاد، کلاهای گرد و پیراهن های کوتاه می پوشند، لباس هایی که قدمت آن  به سلسه اشکانیان بر می گردد. در آن زمان روسای عشایر بختیاری (خان ها) دارای جایگاه قدرتمندی در جامعه فارسی بودند. چهار محال و بختیاری یکی از پهناور ترین مناطق تولید فرش دستبافت است که عشایر و روستاییان از هر نژادی را به خود جذب می کند.

همه این فرش ها با نام مشترک بختیار (و همچنین بختیاری ) فروخته می شوند. گاهی به نام محلی که در آن بافته شده اند مانند بلداجی، فریدان و یا سامان شهرت دارند. این فرش ها از پشم بسیار بادوام بافته شده اند و به خوبی زده شده اند که باعث شده است بسیار محکم و ضخیم باشند و از بادوام ترین فرش های ایرانی محسوب شوند. یکی از الگوهای شناخته شده این فرش ها، الگوی خشتی (نقش باغ) است که در آن فرش به مربع هایی با گیاهان و حیوانات تقسیم می شود که نماد باغ های ایرانی است. و همچنین نقوش مدالی و نقش هایی از درختان الگوهای دیگری هستند که برگرفته از فرش های اصفهان می باشند.

[caption id="attachment_10286" align="alignleft" width="330"]فرش بلوچ فرش بلوچی[/caption]

فرش بلوچ

بلوچ ها در منطقه مرزی بین ایران و افغانستان زندگی می کنند. بلوچ یک اصطلاح عمومی است که به عشایری اطلاق می شود که از قبایل کوچکتر با اصل و نصب و نژادهای مختلف تشکیل شده اند. معاش آنها از طریق کشاورزی ، پرورش گوسفند، بز و شتر و همچنین تولید فرش تامین می شود.

فرش دستبافت بلوچ رابطه تنگاتنگی با فرش های افغانستان و ترکمنستان دارند. رنگ آنها اغلب، قرمز و آبی تیره و مات و قهوه ای و سیاه است.  الگوهای آنها هندسی شکل با نقوشی از درخت زندگی به صورت منحنی شکل است. آنها اغلب به عنوان فرش های نماز با نقش محراب طراحی می شوند.

گاهی اوقات این فرش ها در عرض خود دارای کلیم های تزئینی هستند تا از آنها در برابر سایش محافظت کنند. طول این فرش ها اغلب از ریسمان های زیادی تشکلیل شده است که از موی بز و اسب ساخته شده اند. تار آنها از پشم و یا ترکیبی از پشم و موی بز تولید شده است و فرش های جدید دارای تارهایی از جنس پنبه هستند.

ساخت این فرش از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. این فرش ها محکم و در عین حال نازک هستند و حس اصل و واقعی بودن صنایع دستی عشایر را در مخاطب به وجود می آورند. این فرش ها غالبا در ابعاد کوچک و دارای نقش های سرزنده و با روح هستند و هچنین فرش های نماز بسیار متداول هستند.

این فرش ها در شهر مشهد به فروش می رسند و به نام فرش بلوچ-مشهد شناخته شده اند. در حالی که آن دسته از فرش ها که در شهر هرات در افغانستان فروخته می شوند به نام فرش بلوچ-هرات شناخته می شوند.

[caption id="attachment_10287" align="alignright" width="330"]فرش بیجار فرش بیجار[/caption]

فرش بیجار

بیجار یک شهر کوچک کردنشین در غرب ایران است. فرش های کردی اغلب بسیار مستحکم و جمع و جور هستند که همین امر باعث دوام و ماندگاری بسیار زیاد آنها می شود. برای بسیاری از متخصصان فرش نام فرش بیجار نماد دوام و استحکام است. بافندگان از شانه های سنگین خود که از چوب وفلز ساخته شده اند برای زدن پودها و گره ها استفاده می کنند بطوریکه تار و پود ها به شدت در هم تنیده می شوند و بنابراین سطح فرش بسیار فشرده است و هیچگونه سنگریزه و شن و یا هر چیز ریز دیگری نمی تواند در آن نفوذ کند. فرش دستبافت بیجار اغلب دارای گره های ترکی هستند و معمولا به رنگ قرمز و آبی با عناصر بژ می باشند.

متداول ترین الگوی این فرش الگوی هراتی است (همچنین به آن الگوی ریز ماهی نیز گفته می شود)، البته نقوش مدالی و گلدار نیز  وجود دارند. فرش های بیجار در اکثر اندازه ها تولید می شوند از 150*100 سانتیمتر گرفته تا اندازه های بزرگتر. این فرش ها از اعتدال رنگ، ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار هستند که باعث می شود برای استفاده در اکثر محیط ها مناسب باشند. به دلیل دوام و استحکام بالا این فرش ها، برای استفاده در مکان های عمومی بسیار مناسب هستند.

فرش مشهد

شهر مقدس مشهد در شرق ایران در استان خراسان بزرگ واقع شده است. مشهد یکی از مقدس ترین شهر های ایران است. امام هشتم شیعیان در این شهر وفات یافته و به خاک سپرده شده است. این مکان از یک روستای کوچک و ناشناخته در طی زمان به یکی از بزرگترین شهرهای ایران با جمعیتی حدود 2 میلیون نفر گسترش یافته است. و سالانه بیش از 12 میلیون مسلمان شیعه از این شهر بازدید می کنند.

تولید فرش دستبافت ، به ویژه فرش های بزرگ با قاب بندی آذینی (نقش مدالی) که تحت عنوان فرش مشهد به فروش می رسند بسیار گران هستند. کیفیت آنها متفاوت است و الیاف فرش خراسان به واسطه نرمی آن به راحتی از دیگر فرش ها قابل شناسایی است.

 

[caption id="attachment_10282" align="alignright" width="330"]فرش آباده فرش آباده[/caption]

فرش آباده

شهر آباده درست در میان شیراز و اصفهان واقع شده است. تنها چیزی که نظر توریست ها را به این شهر جذب می کند فرش های بسیار با کیفیت و مرغوبی است که در این شهر تولید می شوند.

در ابتدا، فرش های دستبافت آباده دارای طرح های گلدان و رنگ های بی کیفیت بودند. این فرش برای ورود به بازار کار با مشکلات خاصی روبه رو بود و بافندگان به دنبال یافتن الگوهای جدید بودند. آنها از عشایر قشقایی که ارودگاه تابستانی خود را در مراتع آن منطقه برپا می کردند الهام گرفتند. این فرش ها دارای ترکیبی از رنگ های قرمز_قهوه ای با آبی است و همچنین دارای نقش های مدالی در وسط و گوشه های آن است.

این فرش ها معمولا دارای یک شش ضلعی بزرگ در وسط آن با یک کمان و یا یک نقش مدالی در گوشه ها و نوعی طرح که به هبات لو مشهور است، موجودند. زمینه این فرش دستبافت از تصاویر کوچکی از پرندگان، حیوانات چهارپا به همراه گلها و درختان پوشیده شده است. آنها به دلیل سفت و سختی، دوام و استحکامی که دارند، بسیار خوب و کاربردی هستند.

[caption id="attachment_10297" align="alignleft" width="330"]فرش گبه فرش گبه[/caption]

فرش گبه

گبه (در ترجمه فارسی به فارسی آن را خام، طبیعی و بریده نشده گویند.) نمایانگر یک فرش خشن و بدوی است با الگوهایی که غالبا توسط عشایر قشقایی استان فارس در جنوب غربی ایران طراحی شده است. این فرش ها احتمالا شناخته شده ترین فرش دستبافت ایران هستند. تار و پود این فرش ها از پشم تهیه می شود  و برای رنگ کردن الیاف آنها از رنگهای گیاهی استفاده می شود. این فرش ها دارای ضخامت بیشتری نسبت به سایر فرش های ایرانی می باشند. به طوریکه گاهی ضخامت آنها به 2.5 سانتیمتر می رسد.

الگو های این فرش از یک نوع ساده  است که تنها دارای تعداد کمی عناصر تزئینی می باشند و غالبا از مستطیل هایی که درون آن حیواناتی قرار دارند، تشکیل شده است. در طول دهه های اخیر، بافندگان مجبور شده اند که خواسته های غرب را برآورده کنند و بنابراین در طرح این فرش های گبه، از زمین های روشن بزرگ، با اشکالی دقیقتر استفاده کرده اند.

بافندگان هندی به سرعت این طرح ها را کپی کردند، اما باید به فرق عمده ای که بین گبه ایرانی و گبه هندو وجود دارد توجه شود. که اغلب این تفاوت از کیفیت پشمی که در آن به کار برده می شود قابل تشخیص است، گبه ایرانی نرمتر است و همچنین با دوامتر، و کیفیت آن نسبت به نوع دیگر، قطعا بهتر است.

در حال حاضر نام های مختلفی برای فرش های گبه وجود دارد که از جمله آن می توان به نوع اصلی ، کشکولی، لری بافت و سوماک و گبه بلوچ اشاره کرد. گبه کشکولی یه گبه با تراکم گره ی بالا می باشد و دارای ضخامت کمتری نسبت به دیگر انواع معمول گبه می باشد.

 

[caption id="attachment_10296" align="alignright" width="330"]فرش قشقایی تصویری از ایل قشقایی[/caption]

فرش قشقایی

عشایر قشقایی در استان فارس در جنوب غربی ایران یافت می شوند و در استان های فارس، خوزستان، جنوب اصفهان و اما بیشتر در حومه شیراز سکونت دارند. آنها دوبار در سال، از مراتع زمستانی خود در نزدیکی خلیج فارس به  مراتع تابستانی خود در دامنه ی کوه های زاگرس که بسیار سردتر است و بر عکس، کوچ می کنند.

در هنگام کوچ آنها، می توان مردانی را مشاهده کرد که با کلاه های سنتی گرد خود به همراه سگ هایشان به دنبال گله های بز و گوسفند خود در حال دویدن هستند در امتداد جاده هایی پر از گرد و غبار. زنان در جامه های رنگی خود به کمک اسبان و الاغ ها به سمت اراضی اردوگاه جدید در حرکت هستند. چادر هایی که آنها در آن زندگی می کنند اغلب از موی بز ساخته می شود.

تولید فرش، گلیم، کیف، پارچه های ربانی و سایر صنایع تزئینی دستبافت نقش مهمی در زندگی عشایر دارد.

این فرش ها، غالبا دارای رنگ زمینه قرمز- قهو ه ای معمولی است. الگوی این فرش ها به تاریخ و یادبود های این قوم گره خورده است و شامل طرح های مدالی است که در مرکز فرش قرار گرفته است و در چهار گوشه فرش نیز این طرح ها تکرار می شوند. نقش هایی از انسان، حیوانات چهار پا، پرندگان، درختان و گل ها از محبوب ترین عناصر این طرح ها هستند.

بقیه طرح ها از نقاشی های دیواری و ستون های موجود در پرسپولیس (تخت جمشید) پایتخت رسمی ایران در دوره حکومت هخامنشیان (سال هال 330-550 قبل از میلاد مسیح)، بر گرفته شده است. عشایر همچنین به بافت کیف  و سبد های زیبا که به دلایل کاربردی تری تولید می شوند، شهرت دارند.

این فرش ها بر روی دستگاه های افقی بافته می شوند و بافندگان در طی فرآیند بافتن روی نیمه بافته شده فرش می نشینند. نیمه عشایر که در این موقع سال، آنجا ساکن هستند نیز به همین روش فرش می بافند. یکی از خوش بافت ترین و خاص ترین این فرش ها به فرش کشکلولی معروف است. گبه به عنوان یک فرش خشن و بدوی عشایری حاکی از این منطقه است.

[products ids="9974,9838,9941"]

در طی دهه های اخیر، بافندگان فرش دستبافت مجبور به برآوردن خواسته غربی ها شدند و شروع به استفاده از زمینه های روشن تر و بزرگ تر با طرح های کمتر بر آن، در بافت گبه کردند. فرش های قشقایی خوش بافت، محصولاتی بسیار زیبا و بادوام هستند که گویای  چیزهای زیادی درباره  شرایط زندگی عشایری است. این فرش کاملا از پشم گوسفند و بز و مقداری موی اسب بافته شده است و با نام فرش قشقایی معروف است.

اکثر عشایر قشقایی امروزه در شهر ها و روستاها ساکن هستند. بنابراین فرش های آنها بیشتر و به طور مستقیم تری از نیاز بازار تاثیر گرفته است. این فرش ها در مقایسه با فرش های سایر قبایل عشایری، دارای بافت درشت تر و خشن تری هستند و جنس آنها از کتان است. فرش های ساده تر این منطقه با نام فرش شیراز به فروش می رسد. شیراز در واقع پایتخت استان فارس است و در بازارهای آن، فرش های قشقایی به فروش می رسند. بازارها هچنین محلی هایی هستند که عشایر محصولات دیگری را که برای زندگی روزمره خود ممکن است استفاده کنند را از آنجا تهیه می کنند.

فرش های قشقایی شامل یک شش ضلعی و یا طرح الماسی شکل با چهار تصویر قلاب داخل یک الماس مورب است. بعضی فرش های قشقایی دارای طرح هباتلو (هباتلو نام یکی از طوایف کوچکتر ایل قشقایی  است) هستند. و آن شامل  مدال های دایره ای شکل در مرکز فرش است  و همان طرح به صورت کوچک تر در چهار گوشه فرش تکرار می شود. در بافت گلیم های قشقایی گاهی برای ایجاد سایه روشن از کتان استفاده می شود. آنها اغلب طرح های ساده ای دارند و و تارهای آنها در حاشیه طولی فرش تمام می شود.

دو طایفه ای که به واسطه بافت گلیمشان معروف هستند طایفه عمله و طایفه دره شوری می باشند.

[caption id="attachment_10308" align="alignleft" width="330"]فرش قم فرش دستبافت قم[/caption]

فرش قم

شهر قم در نزدیکی یک رودخانه خشک شده، در 150 کیلومتری جنوب تهران واقع شده است. قم دومین شهر مقدس مهم در ایران است و یک حوزه علمیه مهم برای آموزش طلاب به طور گسترده است. خواهر امام هشتم شیعیان در یک آرامگاه با شکوه، در این شهر به خاک سپرده شده است.

تولید فرش در این مکان از اوایل قرن بیستم آغاز شده است. فرش های قمی به کیفیت بالای کار بافندگان آن و  جنس الیاف آن که از ابریشم و یا پشم است، شناخته می شوند. آنها اغلب با تراکم گره بالا تولید می شوند و دارای طرح های متنوعی هستند که آن را از مناطق مختلف ایران وام گرفته اند. گاهی اوقات بخشی از جزئیات فرش از ابریشم بافته می شود. همچنین بافت فرش هایی تماما از ابریشم در این شهر متداوال است که به ابریشم قم معروف است.

طرح هایی از باغچه، طرح های مدالی و همچنین اشکال و نقوشی از حیوانات و گیاهان غالبا در فرش های قم دیده می شود. امروزه فرش هایی در نواحی دیگر بافته می شوند که این فرش ها نیز به نام فرش قم شناخته می شوند.

 

[caption id="attachment_10309" align="alignright" width="330"]فرش همدان فرش دستبافت همدان[/caption]

فرش همدان

شهر همدان در در 300 کیلومتری غرب تهران، در نواحی غربی ایران واقع شده است. این شهر یکی از قدیمی ترین شهر های جهان است در کتاب مقدس مسیحیان از آن با نام اکباتانا یاد شده است. این شهر مرکز تجاری فرش هایی است که توسط صدها نفر از شهرها و روستاهای اطراف بافته می شوند. بهترین نمونه این فرش ها با نام خود (مناطقی که در آن بافته می شوند) مانند نهاوند، تویسرکان، ملایر و حسین آباد به فروش می رسند. فرش های ساده تر تحت نام کلی همدان فروخته می شوند.

لازم به ذکر است که آنها به واسطه الگوهای سنتی و اندازه هایشان قابل شناسایی هستند. الگو های این فرش ها بسیار متنوع است و فرش ها با الگوهای مدالی و همچنین الگوهای مشابه و تکراری موجود هستند. در میان الگو های فردی، متداول ترین طرح، طرح هراتی است.

طیف رنگی آبی نیلی و قرمز روناسی با تفاوت های ظریف رنگ غالب این فرش هاست. فرش های قدیمی تر همدان می توانند محصولات بسیار جذابی باشند. در خود شهر همدان، فرش هایی با کیفیت بسیار بالاتری تولید می شدند. این فرش ها، فرش باف (شهر بافت) نامیده می شدند و از نظر ساختار به فرش های بیجار شبیه هستند. اما امروزه به ندرت در بازار پیدا می شوند.

این فرش ها از نخ های براق که اغلب با رنگهای طبیعی، رنگ شده اند بافته می شوند که باعث می شود این سطح این فرش ها بسیار بادوام و دارای رنگ های بسیار زیبا باشند. امروزه متداول است که این فرش ها از یک تار و یک پود پنبه ای  بافته می شوند. طرح های این فرش ها عمدتا اشکال هندسی هستند اما گاهی طرح های گلدار نیز بافته می شوند. طرح و مواد این فرش ها می توانند از نظر کیفیت بسیار متفاوت باشند.

فرش های قدیمی تر (قبل از 1920)  از تارهای پشمی بافته می شدند و با فرش های امروزی که از پنبه بافته می شوند متفاوت بودند. فرش های جدیدتر (بعد از 1960) اغلب دارای رنگ های مصنوعی هستند و از پشم هایی با کیفیت پایین تر نسبت به فرش های قدیمی تر بافته می شوند. متداول ترین اندازه این فرش ها دو تایی و زرع و نیم هستند ( تقریبا 200*120 cm  و 150*100 ).

به طور کلی می توان گفت که فرش های همدان فرش های خوب و پر کاربردی هستند. از نمونه های فرش همدان می توان به بورچالی ، انجلاس، حسین آباد، لیلیان، خمسه، زنجان و ملایر نام برد. این فرش با نام فرش همدن در بازار به فروش می رسند.

 

فرش هریسفرش هریس

شهر هریس در شمال غربی ایران و  در نزدیکی شهر بزرگ تبریز واقع شده است. در این شهر و حومه آن فرش  فرش ها یی که بافته می شوند دارای الگوهای هستند که به سادگی قابل شناسایی است. در مرکز این فرش یک طرح مدالی راست گوشه با حاشیه های پهن قرار دارد. فرش های بزرگ عمدتا از الیاف نسبتا زبر بر روی تارهای پنبه ای بافته می شوند  و دارای الگو های روستائی می باشند.

فرش های هریز به دلیل کیفیت بالای پشمی که در آن به کار رفته است، به دوام و استحکام بالا شهرت دارند و برای راهرو ها و اتاق های غذاخوری مناسب هستند. اندازه های بزرگ آن مثلا 300*200 cm و بزرگتر بیشتر متداوال هستند. فرش های مشابهی در گراوان و مهراوان بافته می شوند. فرش های هریس برای استفاده در منازل و همچنین مکان های عمومی مناسب هستند.

 

[caption id="attachment_10305" align="alignright" width="330"]فرش اصفهان فرش دستبافت اصفهان[/caption]

فرش اصفهان

شهر اصفهان در مرکز ایران، شرق کوه های زاگرس و غرب کویر واقع شده است. امروزه این شهر یکی از مهمترین شهر های صنعتی با جمعیتی در حدود 1.2 میلیون محسوب می شود. برای بسیاری از مردم، اصفهان احتمالا مهمترین جاذبه توریستی در ایران به شمار می آید. از نظر معماری این شهر یک شاهکار است و  یکی از بهترین ها در جهان اسلام است. میدان بزرگ امام با داشتن دو مسجد و مکان های دیگر ، پارک ها و پل های قدیمی در بازدیدکننده های این شهر ، حس شرق را به معنای واقعی متجلی می سازد.

اصفهان در دوران سلطنت صفویان، پایتخت ایران بود(1502-1736). شاه عباس قدرتمند به شدت به معماری، هنر و صنایع دستی گرایش داشت. مسجد امام که شبیه یک کاروان بزرگ است در دوره حکومت او ساخته شد. در انتهای جنوبی میدان امام مسجد امام قرار دارد. بسیاری از مردم براین باورند که مسجد امام بهترین مسجد در کل ایران است. در یک طرف آن مسجد شیخ لطف الله و رو به روی آن کاخ عالی قاپو واقع شده است. دور تا دور میدان را فروشگاه های مینیاتور فروشی ، طلا فروشی ها، شیرینی فروش ها، پارچه فروشی ها و تعداد زیادی چایخانه احاطه کرده است. بازار بزرگ از قسمت شمالی میدان جمعا حدود 5 کیلومتر، به سمت بخش های قدیمی تر شهر و مسجد جامع که در قرن یازدهم ساخته شده است امتداد دارد. برای یک بازدیدکننده به سادگی قابل فهم است که چرا شهر اصفهان از قرن شانزدهم به نصف جهان معروف شده است.

در شهر اصفهان و اطراف آن کارگاه های بافندگی زیادی یافت می شوند. برخی از آنها مانند سیرافیان، داوری، انتشار و حقیقی دارای شهرت جهانی هستند. طرح این فرش ها اغلب از کاشی کاری های مساجد و باغ های شهر و کاخ ها الهام می گیرند. فرش های اصفهان از نقطه نظر الگو ، طرح و جنس و الیافی که در آن ها به کار برده می شود  بسیار مرغوب و درجه یک هستند. مشخصه آنها ضخامت کم و تراکم گره بسیار بالای آنهاست (الگوی شاه عباس صفوی). اما طرح های دیگر مانند اشکال حیوان وانسان نیز وجود دارند.

در امتداد خیابان های بزرگ برای خرید، فروشگاه های فرش به صورت بهم چسبیده در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و در هتل ها نمایشگاه هایی از فرش برای جذب خریداران وجود دارد. در حومه شهر نیز بازار فرش بزرگتری وجود دارد که فرش های یلمه و بختیار در آن به فروش می رسد. این فرش ها نیز با نام فرش اصفهان به فروش می رسند.

 

[caption id="attachment_10307" align="alignleft" width="330"]فرش کرمان فرش دستبافت کرمان[/caption]

فرش کرمان

شهر کرمان، با جمعیتی حدود 350 هزار نفر در جنوب شرقی ایران و در نزدیکی دشت لوت واقع شده است. فاصله این شهر از تهران بیشتر از 1000 کیلومتر است و این شهر در قرن چهارم بنا شده است و برای مردمی که در مسیر های تجاری بین ایران و هند سفر می کردند از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. در طول قرن ها حکام مختلفی بر این شهر فرمان روایی کردند برای مثال، اعراب، سلجوقیان و مغول ها.

تا چند سال پیش کرمان یک نقطه شروع خوب برای کسانی بود که مایل به بازدید از قلعه قدیمی بم در حدود 200 کیلومتری جنوب آن بودند. بم یکی از بزرگترین جاذبه های گردشگری ایران به شمار می آمد اما در کریسمس 2003 بر اثر زلزله خراب شد و در این حادثه حدود ده هزار نفر جان خود را از دست دادند.

امروزه شهر کرمان با داشتن مساجد، ساختمان ها ، بازارها و چایخانه ها دارای فضای مطبوع و خوشایندی است. بافت فرش یک صنعت مهم در این شهر به حساب می آید و فرش های کرمانی از سایر فر ش ها به سادگی قابل شناسایی هستتند. رنگ زمینه اغلب این فرش ها قرمز است و الگوی آن از یک طرح مدالی مرکزی همراه با یک حاشیه پهن گلدار تشکیل شده است. فرش هایی که قبل از جنگ جهانی اول بافته شدند دارای نقوش متفاوتی هستند مانند نقوش درختان و حیوانات و اشکال انسان. طرح و موادی که در بافت این فرش ها به کار می رود اغلب از کیفیت بالایی برخوردارند.

فرش های کرمانی قبلا به عنوان بهترین فرش های ایرانی شناخته می شدند اما متاسفانه محصولات جدید گاهی از کیفیت پایینی برخوردار هستند. فرش های مدرن کرمانی با نام کرمان-لوار دارای طرح های تماما گلدار و رنگ های شفاف و براق هستند. این فرش ها نیز تحت نام فرش کرمان به فروش می رسند.

 

[caption id="attachment_10306" align="alignright" width="330"]فرش کلاردشت فرش دستبافت کلاردشت[/caption]

فرش کلاردشت

این فرش ها بسیار غیر معمول هستند و به واسطه چند نقاشی عتیقه، بسیار معروف هستند. روستای کلاردشت در شمال ایران، جنوب دریای خزر و در نزدیکی کوه های البرز واقع شده است.

نقوشی که بر روی این فرش ها وجود دارد معمولا متشکل است از یک شش ضلعی که با خطهای سفید اصلی احاطه شده است و گاهی نقش یک سنگ عقیق در وسط آن. در قسمت مرکزی و در نواحی حاشیه ای فرش، نقوش تزئینی ساده  به همراه گل وجود دارد. رنگ زمینه این فرش ها اغلب آجری است و رنگ های غالب  در این فرش ها آبی سیر و قهوه ای هستند. الیاف این فرش از پشم نرم و در عین حال ضخیم است و تارهایی از پنبه دارد و دارای گره های ترکی می باشد. این فرش ها بسیار بادوام و دارای ماندگاری بالا هستند.

کیفیت این فرش ها بسیار متفاوت است. قبل از سال 1960 آنها بسیار مرغوب بودند. در سالهای 1965 تا 1980 زمانی که کلکسیونر های غربی بافندگان را مجبور به ایجاد تغییر در  الگوها و رنگ فرش های خود کردند کیفیت این فرش ها تنزل پیدا کرد. بعد از انقلاب در سال 1979 کیفیت این فرش ها رو به بهبودی گذاشت و امروزه کیفیت این فرش ها از نظر رنگ و طرح به خوبی فرش های گذشته است.

 

مرجع: http://donyayfarsh.com/more-than-35-types-of-the-best-iranian-and-world-carpet-styles